หากจะกล่าวถึงหนึ่งในประติมากรคนสำคัญระดับโลกที่มีชื่อเสียงที่สุด ที่เคยอาศัยและทำงานในประเทศไทย เราย่อมต้องกล่าวถึงศิลปินผู้มีชื่อว่า วาล (VAL) หรือในชื่อจริงว่า วาเลรี กูตาร์ (Valérie Goutard) ประติมากรชาวฝรั่งเศส ผู้ได้รับการยกให้เป็นหนึ่งในประติมากรคนสำคัญของฝรั่งเศสในศตวรรษที่ผ่านมา เคียงคู่กับประติมากรระดับตำนานในประวัติศาสตร์ศิลปะตะวันตกอย่าง ออกุสต์ โรแดง (Auguste Rodin), ฌ็อง อาร์ป (Jean Arp) และ หลุยส์ บรูชัวร์ (Louise Bourgeois)
ล่าสุด ในช่วงปลายปี 2024 นี้ยาวไปจนถึงต้นปี 2025 กำลังมีการแสดงผลงานของวาลที่จัดขึ้นในโรงแรม The Siam ในกรุงเทพฯ ในนิทรรศการที่มีชื่อว่า Expression of a Siamese Freedom: A Tribute to the Legacy of Valérie Goutard ที่เป็นเหมือนการเฉลิมฉลองชีวิตและการทำงานของประติมากรผู้ล่วงลับผู้นี้ และการที่เส้นทางการทำงานของเธอได้แรงบันดาลใจอย่างลึกซึ้งมาจากจิตวิญญาณแห่งความเป็นไทย ซึ่งคัดสรรผลงานโดย มาร์แตง เฌอลิเยร์ (Martin Gerlier) ภัณฑารักษ์ชาวฝรั่งเศส เพื่อเชิดชูชีวิตและมรดกของวาล โดยนำเสนอผลงานประติมากรรมจำนวน 23 ชิ้นของวาล ในนิทรรศการแสดงผลงานย้อนหลังครั้งนี้ ที่เผยให้เห็นเส้นทางการทำงานสร้างสรรค์อันเปี่ยมเอกลักษณ์ของเธอ ที่มีรากฐานอันลึกซึ้งในประเทศไทย สถานที่ทางจิตวิญญาณและแรงผลักดันให้เธอเป็นที่รู้จักในระดับนานาชาติ
ถึงแม้วาลจะถือกำเนิดในประเทศฝรั่งเศส และเติบโตและได้ใช้ชีวิตในหลายประเทศ ทั้งในยุโรป แอฟริกา และอเมริกาใต้ แต่เส้นทางสายศิลปะของเธอกลับเริ่มต้นขึ้นหลังจากที่เธอย้ายมาอาศัยที่กรุงเทพฯ ประเทศไทย ในปี 2004 โดยได้แรงบันดาลใจจากจิตวิญญาณแห่งความเป็นไทย เธอโอบรับตัวตนของตัวเองในฐานะประติมากร ในสถานที่ที่มอบอิสระในการสำรวจและสำแดงถึงอัจฉริยภาพของเธอ ที่นี่ วาลไม่เพียงขัดเกลาฝีมือการทำงานประติมากรรมของเธอเท่านั้น หากแต่เธอยังศึกษาเรียนรู้ศิลปะแห่งการหล่อสัมฤทธิ์อันซับซ้อนจากช่างชั้นครูชาวไทย ก่อนที่จะรวบรวมทีมงานก่อตั้งสตูดิโอประติมากรรมขึ้นในกรุงเทพฯ เพื่อสร้างสรรค์ผลงานประติมากรรมอันสุดอลังการของเธอขึ้นมา
ผลงานประติมากรรมของวาลสะท้อนถึงความเป็นมนุษย์ในแง่มุมต่างๆ ทั้งการดำรงชีวิต การค้นหาตัวตน ไปจนถึงความรักและความสัมพันธ์ ด้วยส่วนผสมของอารมณ์ความรู้สึกอันบริสุทธิ์ เรียบง่าย พื้นผิวและเส้นสายอันขัดแย้งแต่กลมกลืน ที่ผสานตัวเข้ากับโครงสร้างแปลกตา ท้าทายแรงโน้มถ่วง สิ่งละอันพันละน้อยเหล่านี้ถูกสรรค์สร้างขึ้นด้วยเทคนิคเฉพาะตัว ในการผสานวัสดุแข็งแกร่งทนทานและเปราะบางเข้าด้วยกันอย่างสมดุลและกลมกลืนจนน่าประหลาด
ในครานี้ โรงแรม The Siam ที่เปรียบเสมือนที่สถิตของวัฒนธรรมและสุนทรียะแบบไทย เปิดพื้นที่อันเปี่ยมไปด้วยธรรมชาติสำหรับติดตั้งผลงานประติมากรรมของวาล ด้วยปณิธานในการรักษาไว้ซึ่งมรดกแห่งความเป็นไทย ด้วยการสะท้อนเส้นทางแห่งศิลปะของวาล ที่แสดงออกถึงเสรีภาพแห่งจิตวิญญาณสยาม ไม่เพียงแค่ปรากฏในชื่อนิทรรศการอย่าง Expression of a Siamese Freedom หากแต่รวมถึงสิ่งที่ดินแดนแห่งนี้ได้รับจากผลงานและชีวิตของเธอ ดินแดนที่เปิดโอกาสให้เธอได้พัฒนาภาษาศิลปะอันเป็นสากลที่เข้าถึงทุกผู้คน
ด้วยเหตุนี้ ผลงานประติมากรรมแต่ละชิ้นของวาล จึงถูกบรรจงติดตั้งอย่างใส่ใจในสภาพแวดล้อมอันหรูหราสง่างามของโรงแรม The Siam เพื่อเชื้อเชิญให้ผู้ชมสำรวจเรื่องราวของความเป็นมนุษย์ ธรรมชาติ และความคิดอันลึกซึ้ง ท่ามกลางฉากหลังของทิวทัศน์แม่น้ำเจ้าพระยา ประติมากรรมเหล่านี้ต่างหลอมรวมอย่างแยกไม่ออกกับภูมิทัศน์และสถาปัตยกรรมของโรงแรม และสร้างสัมผัสแห่งแรงบันดาลใจอันงดงามที่เต็มเปี่ยมอยู่ในผลงานของศิลปินผู้นี้
เอกลักษณ์ในผลงานของวาลคือโครงสร้างสอดประสานสัมพันธ์และการเล่นกับพื้นที่ว่าง ที่เชิญชวนให้ผู้ชมสัมผัสถึงความเชื่อมโยงระหว่างปัจเจกกับสภาพแวดล้อม และมิติทางจิตวิญญาณที่ไม่อาจสัมผัสได้ด้วยตา ทักษะทางศิลปะของเธอขึ้นสู่จุดสูงสุดของความลึกซึ้ง ในผลงานชิ้นเอกขนาดอลังการของเธออย่าง Du Chaos à la Sagesse (From chaos to wisdom) (2016) ประติมากรรมสัมฤทธิ์ความยาว 36 เมตร ที่เธอสร้างสรรค์ขึ้นที่สตูดิโอในกรุงเทพฯ ซึ่งนับได้ว่าเป็นหนึ่งในผลงานประติมากรรรมสัมฤทธิ์ขนาดใหญ่ที่สุดในโลกศิลปะร่วมสมัย ด้วยผลงานชิ้นนี้ วาลแสดงออกถึงการเดินทางภายในและปรัชญาที่มนุษย์แต่ละคนต้องเผชิญ เพื่อก้าวพ้นจากความสับสนวุ่นวายของจิตใต้สำนึกไปสู่ภูมิปัญญาของสภาวะแห่งความตระหนักรู้
ถึงแม้ผลงานชิ้นนี้จะไม่ถูกแสดงในนิทรรศการครั้งนี้ หากแต่ผลงานแต่ละชิ้นในนิทรรศการนี้ก็เต็มไปด้วยมรดกทางความคิดสร้างสรรค์จากผลงานชิ้นนี้อย่างเต็มเปี่ยม ผลงานที่ทำขึ้นในประเทศไทยเหล่านี้ แสดงให้เห็นถึงความมุ่งมั่นของวาล ที่จะถ่ายทอดการเดินทางอันเปลี่ยนแปลงชีวิตของจิตวิญญาณมนุษย์ อันเป็นผลงานที่แสดงถึงสัญลักษณ์แห่งความผูกพันที่จะคงอยู่ชั่วนิรันดร์ของเธอ ต่อประเทศที่สร้างแรงบันดาลใจให้แก่เธอแห่งนี้ “ในนามของ The Siam ผมทั้งตื่นเต้นและภาคภูมิใจที่ได้เป็นพื้นที่ในการจัดแสดงนิทรรศการ Expression of a Siamese Freedom ที่ไม่เพียงแค่เป็นนิทรรศการเฉลิมฉลองชีวิตและการทำงานของวาลเท่านั้น หากแต่ยังเป็นการยกย่องความเชื่อมโยงทางวัฒนธรรมอันลึกซึ้งในผลงานศิลปะของเธอที่มีต่อประเทศไทยอีกด้วย
“โรงแรมของเราเป็นสถานที่ที่มรดกแห่งความเป็นไทยในอดีตและปัจจุบันหลอมรวมเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน และนิทรรศการในครั้งนี้ก็โอบอุ้มจิตวิญญาณเช่นนี้เอาไว้อย่างสมบูรณ์ ด้วยการแสดงเส้นทางการทำงานที่เติบโตงอกเงยในดินแดนแห่งนี้ ประเทศที่เต็มไปด้วยความรุ่มรวยทางวัฒนธรรม ผมมีความมั่นใจอย่างยิ่งว่าแขกของเราจะมีความเพลิดเพลินกับการสัมผัสและชื่นชมประติมากรรมทั้งหลายที่ติดตั้งในพื้นที่สำคัญๆ ในโรงแรมทั้งภายในและภายนอก ตั้งแต่ทางเข้าโรงแรมไปจนถึงริมแม่น้ำ” นิค ดาวน์นิง ผู้จัดการของ The Siam กล่าว
นิทรรศการ ‘Expression of a Siamese Freedom’ จะเปิดให้สาธารณชนเข้าชมตั้งแต่วันนี้ จนถึงเดือนมกราคม 2025 ที่โรงแรม The Siam ริมแม่น้ำเจ้าพระยา The Siam เป็นโรงแรมสุดหรูที่ตั้งอยู่ในย่านดุสิต ริมแม่น้ำเจ้าพระยา ตัวโรงแรมได้แรงบันดาลใจจากศิลปะอาร์ตเดโค ผสานกับความเป็นไทยโบราณ ออกแบบโดยสถาปนิกระดับโลกอย่าง บิล เบนส์ลีย์ (Bill Bensley) ผู้นิยาม The Siam ว่าเป็นทั้งโรงแรม รีสอร์ท และพิพิธภัณฑ์ จากการออกแบบภูมิทัศน์อันสวยงามตระการตา ตกแต่งด้วยงานศิลปะและวัตถุโบราณนับพันชิ้น ดูข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ www.thesiamhotel.com
Author: MutAnt
Photography: Courtesy of The Siam Hotel
อ่านต่อบทความอื่นที่น่าสนใจ
พบกับนิทรรศการเดี่ยวครั้งแรกในเมืองไทยจาก ‘Mifuu Oda’
ต้นคริสมาสตร์ยักษ์ใจกลางกรุง! กับศิลปินผู้ออกแบบ ‘Lucas Zanotto’
มัดรวมหนังสือน่าสะสม งานภาพสวย งานอาร์ตดี!