Author: Pacharee Klinchoo
Photography: Courtesy of Saint Laurent, Cai Studio and The National Art Center, Tokyo
ปฐมบท
ราว 14 พันล้านปีก่อน เชื่อกันว่าปรากฏการณ์ Big Bang ทำให้จักรวาลก่อกำเนิดขึ้น ปรากฏการณ์นั้น (原初火球) มีความหมายตรงตัวว่า ‘primeval fireball’ และเป็นแรงบันดาลใจให้กับการสร้างสรรค์นิทรรศการเดี่ยวของไช่ ‘Primeval Fireball: The Project for Projects’ ที่กรุงโตเกียว เมื่อปี ค.ศ. 1991 โดยชิ้นงานที่จัดแสดงในนิทรรศการนั้นคือภาพวาด 7 ภาพที่วาดขึ้นจากเขม่าดินปืนในรูปแบบบานพับที่จัดวางอยู่ในเงาสลัว แสดงให้เห็นถึงการก่อกำเนิดและความวอดวายของเหล่าดวงดาราในพื้นที่อวกาศ รวมทั้งพลังแห่งการสร้างสรรค์และการทำลายล้างที่ถือกำเนิดขึ้นจาก ‘การระเบิด’ ที่ไช่ใช้เป็นวัตถุดิบหลักในการสร้างสรรค์งานของเขา
ไช่ทดลองใช้ดินปืนในการสร้างสรรค์งานของเขามาตั้งแต่ปี ค.ศ. 1984 ช่วงปลายปี ค.ศ. 1986 เขาย้ายมาตั้งรกรากที่ประเทศญี่ปุ่นในฐานะศิลปินเต็มตัวเพื่อจะได้มีอิสระในการสร้างสรรค์งานอย่างเต็มที่ และที่ประเทศญี่ปุ่นนี่เองที่เขาได้พัฒนากระบวนการสร้างสรรค์งานอันเป็นเอกลักษณ์ของเขาออกมาในสองรูปแบบ นั่นคือการวาดภาพด้วยดินปืน และศิลปะการสร้างสรรค์พลุ
แม้ว่าประเทศญี่ปุ่นจะมีข้อห้ามต่างๆ ในการใช้ดินปืนมากกว่าประเทศจีนบ้านเกิดของเขา แต่ไช่ก็ทำงานร่วมมือกับโรงงานผลิตพลุในประเทศญี่ปุ่นอย่างใกล้ชิด ออกสำรวจกระดาษญี่ปุ่นที่เหมาะกับการวาดภาพดินปืนของเขาที่สุด สานสัมพันธ์กับผู้คนในแวดวงศิลปะและชาวเมืองอิวากิ จนทำให้เขากลายเป็นศิลปินร่วมสมัยที่มีผลงานอันเป็นเอกลักษณ์และโด่งดังในระดับสากลได้ในที่สุด
เรื่องราวระหว่างกลาง
หลังจากได้รับทุนจาก Asian Cultural Council (ACC) เพื่อไปใช้ชีวิตที่กรุงนิวยอร์ก ประเทศสหรัฐอเมริกา เป็นระยะเวลาหนึ่งปี ในปี ค.ศ. 1995 เขาตัดสินใจย้ายไปตั้งรกรากทำงานศิลปะอยู่ที่ประเทศสหรัฐอเมริกาเป็นการถาวร และด้วยความเสรีของประเทศ ทำให้เขาได้สร้างสรรค์ผลงานต่างๆ ขึ้นอย่างมากมาย แม้ว่าจะได้ทดลองกระบวนการอื่นๆ ไช่ก็ตัดสินใจที่จะใช้ดินปืนเป็นเครื่องมือหลักในการสร้างสรรค์ผลงานของเขา เพราะเขาเห็น ‘พลังในการทำลายล้างและสร้างสรรค์’ ในมันนั่นเอง
ในช่วงที่ทั่วโลกต้องล็อคดาวน์เนื่องจากสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคโควิด-19 ไช่ได้มีเวลาทบทวนสมุดสเก็ตช์ภาพของเขาในช่วงยุค 1980s – 1990s และตระหนักถึงจุดกำเนิดแห่งตัวตนของเขาอันนำไปสู่คอนเซ็ปต์การสร้างสรรค์งานนิทรรศการเดี่ยว Ramble in the Cosmos – From Primeval Fireball Onward ที่เล่าเรื่องต่อจากนิทรรศการ Primeval Firewall ของเขาที่จัดแสดงเมื่อปี ค.ศ. 1991 โดยจุดประสงค์ในครั้งนี้คือการตามรอยการเดินทางไปในห้วงเวลาและอวกาศของตัวเขาเอง
ระเบิดนำร่อง
สามวันก่อนงานเปิดนิทรรศการอย่างเป็นทางการ ไช่แสดงพลังของเขาผ่านงานดอกไม้ไฟในเวลากลางวัน ‘When the Sky Blooms with Sakura’ ที่เหนือชายฝั่งเมืองอิวากิ โดยได้รับแรงสนับสนุนจาก Saint Laurent by Anthony Vaccarello เสมือนเป็นการเปิดโชว์นิทรรศการ และแนะนำโครงการ Iwaki Manbon Sakura ที่เขาและชุมชนอิวากิตั้งมั่นจะปลูกต้นซากุระจำนวน 99,000 ต้นให้สำเร็จจนได้
เรื่องราวร้อยเรียง
ภายในนิทรรศการที่เปรียบเสมือนการเดินทางในจักรวาลของไช่นั้นแบ่งเป็น 4 ส่วน ไล่เรียงเรื่องราวมาตั้งแต่ครั้งเขายังเด็กที่เห็นผู้เป็นพ่อวาดภาพทิวทัศน์ลงบนกล่องไม้ขีด ในเซ็กชั่น Toward Primeval Fireball จึงเริ่มต้นจากการวาดภาพทิวทัศน์เล็กๆ จากการตระหนักรู้ของเขาว่ากล่องไม้ขีดนั้นแท้จริงแล้วบรรจุจักรวาลแห่งความเป็นไปได้อันไม่มีที่สิ้นสุดไว้ และนั่นก็เป็นจุดกำเนิดแห่งพลังการสร้างสรรค์อันไร้ขีดจำกัดของเด็กน้อยนามไช่กั๋วเฉียง
หลังจากทำความรู้จักกับดินปืนเมื่อปี ค.ศ. 1984 มันก็กลายมาเป็นอาวุธสำคัญในการสร้างสรรค์ผลงานของเขามาโดยตลอด ไม่ว่าจะเป็นผลงานการสร้างสรรค์พลุในงานสำคัญต่างๆ โปรเจ็กต์ส่วนตัว และการใช้เขม่าดินปืนผสมผสานกับหมึกดำในการสร้างสรรค์ผลงานบนผืนผ้าใบ กระจกใส รวมไปถึงกระจกเงา นอกจากนั้น เขายังขยายผลไปใช้ดินปืนที่มีสีสันทั้งในงานแสดงดอกไม้ไฟเวลากลางวัน และงานวาดภาพของเขาเพื่อเป็นการขยายจักรวาลของเขาออกไปให้กว้างไกลกว่าเดิม
เซ็กชั่นพิเศษ
ภายในพื้นที่กว่า 2,000 ตารางเมตรของห้องแสดงงานที่ The National Art Center, Tokyo (NACT) ไช่ได้เนรมิตส่วนที่เรียกว่า Encounter with the Unknown เป็นการแสดงผลงานจัดวางไฟ LED ทั้งสีขาวและหลากสีสันที่สลับสับเปลี่ยน กะพริบพร่างพราวเป็นภาพต่างๆ ทั้งจากโลกเก่า โลกใหม่ โลกตะวันออก โลกตะวันตก ที่ย้ำเตือนให้เห็นถึงแรงกระเสือกกระสนของมนุษย์ที่จะทำความเข้าใจและกระโจนหาจักรวาล ไม่ว่าจะเป็นเรื่องทฤษฎีหลุมดำ, ยุริ กาการิน, อัลเบิร์ต ไอน์สไตน์, สตีเฟ่น ฮอว์กิ้ง, มนุษย์ถ้ำ, มนุษย์ต่างดาว, เทพยดา และ UFO
ผลงานของไช่สำรวจตรวจตราเรื่องราวต่างๆ โดยไร้ซึ่งข้อจำกัดด้านเวลาหรือพื้นที่ สลับสับเปลี่ยนไปกับการแสดงถึงแรงบันดาลใจที่เขาได้รับจากจักรวาลต่างๆ และความสงสัยใคร่รู้ในเรื่องที่ยังไม่อาจรับรู้ได้ ผลงานที่เขาจัดแสดงนั้นคือผลงานที่โอบรับการทำลายล้างและการสร้างสรรค์เข้าไว้ด้วยกัน เสมือนคุณสมบัติของดินปืนที่เขาหลงใหล ชวนให้ผู้ชมอย่างเราตั้งคำถามถึงการดำรงอยู่แห่งตัวตนภายใต้จักรวาลอันเวิ้งว้างไม่มีที่สิ้นสุดเช่นนี้
นิทรรศการ Ramble in the Cosmos – From Primeval Fireball Onward ของไช่กั๋วเฉียงที่สนับสนุนโดย Saint Laurent จัดแสดงที่ The National Art Center, Tokyo ตั้งแต่วันที่ 29 มิถุนายน – 21 สิงหาคม 2023